بزرگداده یا Big Data به مجموعه عظیم و پیچیدهای از دادههای کامپیوتری گفته میشود که تجزیه و تحلیل آنها با استفاده از سیستمهای پردازش سنّتی امکانپذیر نیست. نمونه بارزی از Big Data دادههایی است که روزانه توسط مردم جهان در زمینههای مختلف تولید میشود. برای مثال تراکنشهای بانکی، دادههای سفر و بسیاری از موارد دیگر که از ملزومات جهانی بر پایه اطلاعات است.
یکی از صنایعی که بیشترین میزان داده را بصورت روزانه تولید میکند، صنعت پزشکی است. به قدری سرعت تولید داده در این صنعت زیاد است که سازمانهای سلامتی قادر به استفاده از این دادهها نیستند و نمیتوانند با پردازش، این دادهها را به دانشی قابل استفاده تبدیل کنند. ۸۰ درصد از دادههای پزشکی به شکلی سازماننیافته بصورت تصاویر پزشکی، مدارک بیمه و اقتصادی، مکاتبات پزشکی، محتوای سیستمهای CRM و… پراکنده شده است. دسترسی دقیق به این اطلاعات و آنالیز صحیح آنها میتواند انقلاب عظیمی در صنعت پزشکی ایجاد کند و باعث رشد غیرقابل تصوّر سیستمهای درمانی شود. انقلابی که مدتیست با پرچمداری آمریکا آغاز شده است.
نزدیک به ده سال است که کشور آمریکا عزم خود را برای پردازش Big Data جزم کرده است. به این منظور همه سازمانهای دارویی و شرکتهای خصوصی عرضه کننده سرویسهای پزشکی همه اطلاعات خود را -که در طول سالیان درازی کسب شده است- وارد پایگاه دادههای منسجمی کرده اند. از سوی دیگر دولت و شرکتهایی که سهام آنها بصورت عمومی عرضه شده نیز پروندههای درمانی و بیمهای را در کنار این اطلاعات قرار دادهاند تا با استفاده از آنالیزهای دقیق، این دادهها پردازش شوند. دولت آمریکا به خوبی میداند که بودجهی هنگفتی از درآمد کشورش صرف هزینههای درمانی مردم میشود و راه چاره کاهش این هزینه ها را که در نهایت منجر به جامعه و اقتصادی سالمتر خواهد شد در پردازش و استفاده از Big Data می بیند.
ارزشهایی که پردازش دادههای بزرگ به ارمغان میاورد بسیار است ولی در حالت کلی میتوان آنها را به پنج دسته تقسیم کرد:
سبک زندگی صحیح: یکی از جالبترین دستاوردهای پردازش دادههای بزرگ پزشکی سبک زندگی صحیح است. تصور کنید که اطلاعات پزشکی ما بصورت تحلیل شده و با حفظ حریم خصوصی در اختیار توسعه دهندگان نرم افزارهای مختلف قرار بگیرد. در این صورت این شرکتها قادر خواهند بودند نرمافزارهایی تولید کنند که بصورت روزانه وضعیت سلامت را تحت نظر میگیرد و پیشنهاد یا اخطارهای لازم را هنگام فعالیتهای روزانه به ما منتقل کنند.
سیستمهای درمانی صحیح: بیماران باید به موقعترین و دقیقترین درمانها را اخذ کنند. با پردازش صحیح دادهها دیگر هیچ پزشکی از تصمیمات همکاران خود بیاطلاع نمیماند و بر حسب سوابق موجود که بصورتی دقیق و جزیی دسته بندی شدهاند در سریعترین زمان ممکن درمان لازم صورت میگیرد.
انتخاب سرویسدهنده های صحیح: زمان قضاوت بر پایه نام و عنوان شغلی به پایان میرسد. در هنگام بیماری سوابق تمام پزشکان و مراکز درمانی موجود است و بیمار میتواند بر پایه اطلاعات واقعی و تایید شده و نه بر پایه تبلیغات، جان خود را در دست پزشک متخصص قرار دهد. همچنین چه بسا فعالیتهای درمانی که از دست پرستاران برمیاید و اصلا نیازی به مراجعه پزشکی ندارد.
ارزشهای صحیح: تحت این شرایط ارایه دهندگان سرویسهای پزشکی و شرکتهای بیمه میتوانند کاملا بر پایه ارزشهای واقعی عمل کنند. بعنوان مثال یک شرکت بیمه، شرط بازپرداخت مبلغ به سازمان درمانی را درمان کامل مریض بداند، که این فقط با بررسی لحظه به لحظه وضعیت مریض مقدور خواهد شد.
نوآوری صحیح: سهامداران بزرگ صنایع پزشکی برای بقای خود نیازمند خلاقیت و نوآوریهای زیادی میشوند. آنها مجبور خواهند بود که بخش تحقیق و توسعه خود را در بالاترین نقطه سازمانی قرار بدهند و در تصوّر پزشکی مدرن باشند.
Kaiser Permanente از شرکتهای پیشرو در پردازش Big Data است. این شرکت از دادههای الکترونیکی برای به سرانجام رساندن مقاصد پزشکی استفاده میکند و تا بحال نتایج قابل توجهی در زمینه بیماریهای قلبی عروقی اخذ کرده است. همچنین با کاهش ویزیتهای حضوری و آزمایشهای تکراری منجر به صرفه جویی بیش از یک میلیارد دلاری از هزینههای درمانی شده است. دکتر جان ماتیسون که مدیر بخش انفورماتیک پزشکی این شرکت است، میگوید: طی ده سال آینده، ۸۰ درصد از فعالیتهای انجام شده در صنعت پزشکی مدرن بر پایه تکنولوژی خواهد بود و پزشکی به صنعتی بر پایه داده تبدیل خواهد شد.
پروژه The Blue Button از دیگر مصادیق این تکنولوژی هاست. در این پروژه که توسط کاخ سفید مدیریت میشود، مردم آمریکا قادر خواهند بود در هر زمانی پروندههای پزشکی و وضعیت سلامت خود را بر روی اینترنت مطالعه و دانلود کنند.
خطراتی که همیشه هستند!
اطلاعات همانقدری که میتواند مفید باشد، قادر است لطمههای جبرانناپذیری نیز وارد کنند. دادههای پزشکیِ جمعیت هر کشوری میتواند به منزله موارد به خطر اندازنده امنیت ملی به حساب بیاید و در صورت سرقت، در بهترین حالت به دست دلّالانی بیافتد که از این اطلاعات برای انتخاب جنس مناسب برای فروش در بازار استفاده میکنند. در کشور امریکا نیز، چند بار اخبار مربوط به فروش این اطلاعات منتشر شده است، که بخاطر قوانین غیرشفاف مربوط به حریم خصوصی این اطلاعات و مسائل فنی امنیتی صورت گرفته است.
در عصری که حتی کوچکترین رفتارهای ما – مانند یک لایک در شبکههای اجتماعی و یا نحوه حرکت Mouse روی صفحه مانیتور- دادههای ارزشمند و قابل تحلیلی محسوب میشوند، عقب ماندن از قافله جهانی اشتباه جبرانناپذیری است. مطمئنن سالهای پیشرو روزگار پردازش دادهها و تبدیل آنها به اطلاعات و سپس دانش خواهد بود، دانشی که با تکامل ماشینهای یادگیرنده میتواند به ابزار بعدی ابرقدرتهای جهان تبدیل شود.